آیا اینترنت اشیا ما را به ابر انسان تبدیل خواهد کرد؟
از پوست، اندام‌ها و اعضا مصنوعی تا هولوگرام‌های قابل لمس و دستگاه‌های کنترل‌کننده ژست، این روند کاملاً روشن است. فرابشری که به‌طور دقیق‌‌تر به آن ترابشریت (Transhumanism) نیز می‌گویند، گام بعدی توسعه انسانی خواهد بود. هر عنصر فیزیولوژی انسان، حواس پنج‌گانه (همراه با مغز)، اسکلت و عضلات این ظرفیت را به دست خواهند آورد تا به قدرتی ورای آنچه هم‌اکنون هستند، دست پیدا کنند. این پیشرفت‌ها در درجه اول در تعامل با ابزارهای پوشیدنی و اینترنت اشیا حاصل خواهد شد.
ترابشریت؛ مفهومی واقعی یا توهم؟
فرابشری (Transhumanism) فرضیه و جنبش فکری است که نوع بشر را از محدودیت‌های جسمی و روانی که در مقطع فعلی با آن دست‌به‌گریبان است، رهایی می‌بخشد و با استفاده از علم و فناوری، توانمندهای انسانی را تکمیل خواهد کرد. ریشه‌های این فرضیه در تاروپود فیلم‌های علمی-تخیلی قرار دارد، اما چنان که شاهد هستیم کامپیوترها به مرور زمان تعامل نزدیکی با ما پیدا کرده و بخشی از زندگی ما شده‌اند. این رویکرد در درازمدت باعث خواهد شد ایده‌های مطرح‌شده درباره فرابشری به موضوعی عادی تبدیل شود.
ما از مدت‌ها قبل برخی از این اصول را پذیرفته‌ایم؛ برای مثال، جراحی‌های باور نکردنی پلاستیک و اتصال دنیای ملموس و بی‌جان اشیا به اینترنت اشیا، نمونه‌ای از فرضیه‌های قدیمی هستند که اکنون رنگ واقعیت به خود گرفته‌اند و ما بدون آنکه درباره این دستاوردها متحیر شویم، به‌سادگی از آن‌ها استفاده می‌کنیم. پوشیدنی‌ها و اینترنت اشیا نه تنها در حال افزایش قدرت فکری و فیزیکی انسان‌ها هستند، بلکه ظرفیت روانی انسان‌ها را نیز افزایش می‌دهند. با اینکه جای هیچ شکی نیست که فناوری می‌تواند زندگی ما را بهبود بخشد، اما ضروری است جنبه‌های اخلاقی این فناوری را زمانی‌که در نظر دارد ساختار جسمانی ما را تغییر دهد، به‌طور جدی بررسی کنیم. آیا ترابشریت آن‌گونه که فرانسیس فوکومایا به آن اشاره کرده است، خطرناک‌ترین ایده‌ای است که تا به امروز جهان به خود دیده است؟ یا ترابشریت سرآغازی بر افزایش ظرفیت‌های ما است و بشر را به عصری طلایی سوق خواهد داد؟
پوشیدنی‌ها و دستگاه‌های متصل به یکدیگر ما را به سمت ترابشریت هدایت خواهند کرد
اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم، این است که ماهیت فناوری‌ها روبه‌بهبود است. پوشیدنی‌ها و اینترنت اشیا تنها زمانی به سهولت در دسترس ما قرار خواهند گرفت که رشته‌هایی همچون مهندسی مواد و مکانیک کوانتومی به‌سرعت سیر پیشرفت را پشت سر نهند. ما هنوز با زمانی‌که بتوانیم درخواست کاشتنی‌های سایبرنتیک (Cybernetic) را ارائه کنیم یا هنگامی‌که دانشمندان بخشی‌هایی از بدن را بسازند، فاصله زیادی داریم. اما تعدادی از شرکت‌ها در حال طراحی و توسعه اسکلت‌های خارجی هستند. این اسکلت‌ها به‌منظور تقویت نیروی جسمانی انسان‌ها طراحی شده‌اند و به انسان اجازه می‌دهند با خیال راحت اجسام سنگین را از روی زمین بلند کند. مشابه چنین دستاوردی از مدت‌ها قبل در دنیای فناوری و پزشکی به‌منظور افزایش مهارت‌ها و تجربه‌های انسانی استفاده شده است. با وجود این، هر دو گروه عام و خاص از این فناوری‌ها بهره خواهند برد. برای مثال، در حالی که تنها پژوهشگران و پزشکان می‌توانند مزایای پوشیدنی‌های جدید را به‌درستی درک کنند، مصرف‌کنندگان به لباس‌های لمسی، چرخ‌ها و کفش‌های هوشمند جدید و در نهایت مچ‌بند‌های سلامت دسترسی خواهند داشت. این محصولات اجازه می‌دهند تا حدی به درجه‌ای از خودشناختی جسمانی دست پیدا کنیم و فراتر از آن زمانی‌که در حال ورزش هستیم، آگاه شویم چه حسی پیدا کرده‌ایم. این ابزارها به کاربر اجازه می‌دهند پیشرفت‌های ورزشی خود را اندازه‌گیری کرده و مسائل بالقوه‌ای را که بر سلامت او تأثیر نامطلوب می‌گذارند، برجسته کند. تعدادی از این پوشیدنی‌ها بر قدرت منحصربه‌فرد و در همه جا حاضر تلفن‌های هوشمند سرمایه‌‌گذاری کرده‌اند؛ قدرتی که همچنان در مسیر تکامل گام برمی‌دارد. آمارها نشان می‌دهند 64 درصد بزرگسالان ایالات متحده حداقل یک گوشی هوشمند دارند، در حالی که در کشوری همچون امارات متحده عربی، هر فرد دو گوشی هوشمند دارد. سامسونگ و اپل اختراعاتی در خصوص فناوری‌های هولوگرافی به ثبت رسانده‌اند که از لیزر، لنزهای مایکرو و حسگرها به‌منظور تولید تصاویر هولوگرافی سه‌بعدی و تعاملی که در گوشی‌های هوشمند به نمایش درمی‌آیند، استفاده می‌کنند. در آینده نزدیک گوشی‌های سامسونگ یا اپل این قابلیت را خواهند داشت تا تصاویر را به صورت سه‌بعدی یا هولوگرافیک نشان دهند.
“پوشیدنی‌ها و اینترنت اشیا تنها زمانی به سهولت در دسترس ما قرار خواهند گرفت که رشته‌هایی همچون مهندسی مواد و مکانیک کوانتومی به‌سرعت سیر پیشرفت را پشت سر نهند”
اگر فیلم مرد آهنی را دیده باشید، به یاد می‌آورید که چگونه شخصیت اصلی فیلم می‌توانست با تصاویری که روبه‌رویش ظاهر می‌شد، تعامل مستقیم و بصری برقرار کند. این ایده در گذشته خیالی به نظر می‌رسید، اما اکنون رنگ واقعیت به خود گرفته است. در همین راستا، پژوهشگران ژاپنی موفق به طراحی هولوگرام لمسی شدند که Fairy Lights نام دارد. این هولوگرام از لیزر ویژه‌ای استفاده می‌کند که می‌تواند مواد فیزیکی را با ساطع کردن نور به شکل سه‌بعدی تحریک کند. تصاویر هولوگرافیکی که با استفاده از این لیزر ساخته می‌شوند، در صورت لمس شدن از خود واکنش نشان می‌دهند. این تصاویر که با استفاده از پالس‌هایی با فرکانس بالا (1000 تا 200.000 در ثانیه) تولید می‌شوند، هولوگرام‌هایی در اشکال کوچک و با حجم حداکثر یک سانتی‌متر مکعب ایجاد می‌کنند، اما این ظرفیت وجود دارد که ابعاد آن‌ها را با استفاده از دستگاه‌های نوری بزرگ‌تر افزایش داد. این دستاورد نه تنها وابستگی و محصور بودن کاربر به دستگاه را برطرف می‌کند، بلکه به او اجازه می‌دهد به تصاویری با کیفیت بالا که در پروژه‌های مهندسی کاربرد دارند، دست پیدا کرده و حتی مشاهده کند محصولات جدیدی که بر پایه این تصاویر ساخته خواهند شد، چگونه به نظر خواهند رسید؛ بدون آنکه هیچ‌گونه تلاش اضافی و زجرآوری را برای بزرگ‌نمایی تصاویر تجربه کند.
ابرانسان‌هایی از جنس فناوری
هر تعداد دستگاهی که در نظر داشته باشید جایگزین ماوس و صفحه‌کلید کنید، در اختیار شما قرار دارد و تعدادی از آن‌ها قدرت جادویی به شما می‌بخشند. کنترلرهای مبتنی بر ژست‌های حرکتی یا دستکش‌های سیمی که مجهز به دوربین‌های آگاه به عمق یا رادارهای تشخیص حرکت هستند، همگی در اختیارتان است. برای مثال، مچ‌بند Myo Gesture Control که شرکت Thalmic آن را ساخته است، کنترل از راه دوری را برای کامپیوترها، هواپیماهای بدون سرنشین و هرگونه وسیله نقلیه ارائه کرده است که با حرکت دست کنترل می‌شوند. این فناوری کنترلی وابستگی کاربر به دستگاه‌های کنترل از راه دور را بی‌نیاز می‌کند، به دلیل اینکه با حرکت دست قادر به کنترل کردن دستگاه‌های الکترونیکی خواهید بود.
Leap Motion و دیگر فناوری‌های مبتنی بر حلقه می‌توانند با دستگاه‌های دیجیتالی به تعامل بپردازند. اگر ویدیوهای مربوط به این فناوری را مشاهده کرده باشید، متوجه شده‌اید که کاربر با حرکت دادن انگشتی که حلقه درون آن قرار دارد، می‌تواند تلویزیون را کنترل کند یا روی دستگاه‌هایی همچون ساعت‌های هوشمند مطالبی بنویسد. این فناوری به افراد کمک می‌کند مستقیماً با دستگاه‌های الکترونیکی ارتباط برقرار کنند.
Ltd Cambridge Bio-Augmentation یکــی از شاخــص‌تریــن فناوری‌هایی را که به بیماران درگیر با مشکلات فیزیکی کمک می‌کند، طراحی کرده است. این شرکت یک آداپتور یونیورسال را برای پروتز توسعه داده است. این آداپتورها درد ناشی از به کارگیری دستگاه پروتز را کاهش داده و اجازه می‌دهند پردازش طبیعی سیگنال‌های عصبی، عضلات و استخوان با استفاده از پروتز به‌خوبی انجام شود.
پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در زمینه تصاویر سه‌بعدی باعث شده است در حوزه بینایی تحولاتی ایجاد شود و آینده روشنی پیش روی بیماران قرار بگیرد.
در همین خصوص، یک شرکت فناوری موفق شده است از تکنیک خاصی در زمینه جراحی آب مروارید استفاده کند؛ فناوری جدید نزدیک به سه برابر در مقایسه با تکنیک‌های مشابه، سطح بینایی بیماران را ارتقا بخشیده است. این فناوری هنوز به صورت تجاری در دسترس همگان قرار ندارد، اما لنزهای بیونیک در هشت دقیقه کاشته می‌شوند. زمان چندانی باقی نمانده است تا اتصالات زیستی به دنیای واقعی وارد شوند.
پیشرفت‌های حوزه پوشیدنی‌ها و فناوری‌های مرتبط به آن‌ها، تنها محدود به دستگاه‌های دستی یا پروتزها نیست.
موجودات سایبرتنیک فرصت‌های جدیدی در اختیار ما قرار خواهند داد. پژوهشگران هاروارد موفق به ساخت یک لقمه‌ماهی شده‌اند که بافت‌های بدن آن به نور واکنش نشان می‌دهد و حرکت می‌کند. این لقمه‌ماهی از ترکیب عناصر طبیعی و مصنوعی در این زمینه استفاده می‌کند. بافت‌های زنده و درحال‌رشد این لقمه‌ماهی با هدف عرضه یک فناوری جدید ساخته نشده‌اند، بلکه دانشمندان به‌سختی در حال کار هستند تا اندام‌هایی را ایجاد کنند که جان هزاران نفر از افرادی را که در انتظار دریافت عضو هستند، نجات دهند.
این موضوع که عضو مصنوعی می‌تواند جان انسان را نجات دهد، قابل درک است، اما زمانی‌که درباره مغز مصنوعی صحبت کنیم، با خود چه خواهید گفت؟ پژوهشگران سنگاپوری به صورت آزمایشگاهی موفق به طراحی بخشی از مغز شدند.
این دستاورد نه تنها سطح بینش و آگاهی ما را درباره یکی از پیچیده‌ترین بخش‌های بدن انسان افزایش می‌دهد، بلکه این ظرفیت را دارد تا روزی به یاری انسان‌هایی بیاید که از آسیب‌های مغزی رنج می‌برند. این فناوری نه تنها به ما کمک خواهد کرد تا باهوش‌تر شویم، بلکه حتی این قابلیت را در اختیار ما می‌گذارد تا با دیگران به شکل بهتری به تعامل بپردازیم.
در نمونه دیگری، EEG/ECD محصول شرکت Freer Logic، می‌تواند فعالیت‌های مغزی افراد را بخواند و این فعالیت‌ها را بررسی کند. سامانه بی‌سیم EEG/ECD از حسگرهای غیرتماسی (non-contact) استفاده می‌کند. نسل بعدی این دستگاه‌ها قادر خواهند بود فعالیت‌های مغزی را از راه دور اندازه‌گیری کنند.
“پژوهشگران ژاپنی موفق به طراحی هولوگرام لمسی شدند که Fairy Lights نام دارد. این هولوگرام از لیزر ویژه‌ای استفاده می‌کند که می‌تواند مواد فیزیکی را با ساطع کردن نور به شکل سه‌بعدی تحریک کند”
این بدان معنا است که روزی خواهیم توانست برای پیشگیری از تهدیدات بالقوه، فعالیت‌های غیرطبیعی مغز افراد را در بازرسی‌های امنیتی فرودگاه بررسی کنیم. جالب آنکه این فناوری تنها محدود به کاربردهای امنیتی نیست؛ برای مثال، در یک فروشگاه می‌‌توانیم فعالیت ذهنی یک مشتری را ارزیابی کرده یا به مهندسان قطارها کمک کنیم برای پیشگیری از بروز حوادث تمرکز دقیق‌تری بر کار خود داشته باشند.
گرچه دستگاه‌های مدرن بر تراکم حسگرها متمرکز شده‌اند، این روند به‌زودی تغییر پیدا خواهد کرد. یکی از جدیدترین پیشرفت‌ها در دنیای فناوری، ساخت فلز مایعی است که می‌تواند خود را حرکت دهد. کافی است برای چند لحظه به قابلیت‌های این فناوری جدید فکر کنید. مدار‌های انعطاف‌پذیر یا حتی لباس‌های ایمنی که برای حفاظت بهتر از صاحب خود تغییر شکل می‌دهند، تنها گوشه‌ای از قابلیت‌های این فلز جدید هستند.
ضرورت توجه بیشتر به اخلاق
پوشیدنی‌ها و دیگر اشکال فناوری وعده‌های فوق‌العاده‌ای به ما داده‌اند و به افراد اجازه خواهند داد با چالش‌های باورنکردنی زندگی طبیعی خود روبه‌رو شوند و این معضلات را به موضوعات روزمره تبدیل کنند.
با این حال، ترابشریت اخلاق و ارزش‌های ما را به چالش خواهد کشید. در حالی که قدرت بدنی و ذهنی ما با استفاده از فناوری‌ها روبه‌افزایش خواهد رفت، سؤالات جدیدی پیش روی ما قرار خواهد گرفت و ما را مجبور خواهد کرد تا این پرسش را مطرح کنیم که معنای انسانیت چیست؟
در حالی که می‌دانیم فناوری‌ها در نظر دارند به افراد کمک کنند تا بر چالش‌های زندگی غلبه کنند و این نکته بدون شک جنبه سودمند فناوری و ابزارهای پوشیدنی است، زمانی‌که درباره چنین پیشرفت‌هایی گفت‌وگو می‌کنیم، در حقیقت در نقطه‌ای وارد می‌شویم که مرز میان سیاهی و سفیدی است. شاید تعامل ما و صحبت‌های ما درباره فناوری‌ها در بخش خاکستری این مرز قرار داشته باشند.
