کدهای رنگی خازن ها و نحوه خواندن ظرفیت خازن

چگونه با استفاده از کدهای استاندارد و رنگ، مقدار ظرفیت خازن را بدانیم؟

همانند کدهای رنگی مقاومت ها ، بر روی خازن ها نیز نشانه های خاصی مانند نقاط و رنگ ها برای نشان دادن ظرفیت خازن،درجه ولتاژ ، تلرانس و … استفاده می‌شود. استفاده از رنگ های مختلف بر روی خازن ها برای نشان دادن مقادیر و ویژگی های آن به عنوان کدگذاری رنگی خازن شناخته می شود.

 خازن

خازن (Capacitor) المانی است که انرژی الکتریکی را توسط یک میدان الکترواستاتیک در خود ذخیره می کند و تحت شرایطی این انرژی الکتریکی را آزاد می کند. به صفحات خازن، جوشن های خازن می گویند که معمولا از آلومینیوم، نقره، قلع و روی ساخته می شوند. صفحات خازن در فاصله ای بسیار نزدیک به هم قرار می گیرند. عایق بین صفحات خازن معمولا از جنس هوا، کاغذ، میکا، پلاستیک، سرامیک، اکسید آلومینیوم و اکسید تانتالیوم می باشد، همچنین به عایق بین صفحات خازن دی الکتریک می گویند.

کدهای استاندارد خازن

به طور کلی، مقادیر ظرفیت، درجه ولتاژ، تلرانس و حتی قطبیت (در خازن پلاریزه) روی خازن سایز بزرگ چاپ می‌شود. همچنین، برای خازن های کوچک مانند خازن های میکا و سرامیکی، از کدهای رنگی برای نشان دادن مقادیر آنها در pF (پیکوفاراد) استفاده می شود.

مقدار خازن های دیسک سرامیکی مثلا برای خازن 300 پیکوفاراد تنها عدد “301” بر روی چاپ می‌شود. برای خازن هایی که ظرفیت آن ها کمتر از 100pf باشد؛ فقط مقدار عددی خازن روی آن درج می‌شود به عنوان مثال خازن 25 پیکوفاراد فقط عدد 25 روی آن درج می‌شود.

نحوه خواندن مقدار ظرفیت خازن های کوچک (سرامیک)

در خازن های کوچک مانند سرامیک، تانتالیوم، خازن های فیلم و …، که جا برای چاپ ولتاژ و ظرفیت خازن وجود ندارد، از نمادهای خاص شامل ارقام، اعداد و کاراکترهای الفبایی که نشان دهنده ویژگی ها و مقادیر مختلف خازن ها است، استفاده می‌شود.به طور کلی مقادیر این خازن ها برحسب pF (پیکوفاراد) می باشد.

مقادیر عددی:
اگر خازن سرامیکی دو مقدار عددی یا دو رقم و حرفی مانند 33P داشته باشد، به این معنی است که مقدار آن 33 پیکوفاراد است.

اگر در وسط دو رقم یک حرف مانند 6R2 وجود داشته باشد، نشان می دهد:
6R2 = 6.2 pF

اگر حرف اول یا وسط به جای p، μ یا R ،n باشد، نشان دهنده واحدهای اصلی ظرفیت مانند:

5μ = 5 میکروفاراد
3μ1 = 3.1 میکروفاراد
P42 = 42 پیکوفاراد

بیشتر خازن های سرامیکی دارای سه مقدار عددی درج شده روی آن هستند. به عنوان مثال، 103، 104، 105 و…فرض کنید مقدار چاپ شده روی خازن سرامیکی “103” باشد.

• 103= 10 * 10³ = 10000pf (پیکوفاراد)
• 102= 10 * 10²= 1000pf (پیکوفاراد)
• 105 = 10 * 10⁴ = 1000000pf (پیکوفاراد) = 1μF (میکروفاراد)

تلرانس خازن های سرامیکی

در شکل زیر نمونه ای از خازن سرامیکی را میبینید که حرف J میزان تلرانس ظرفیت خازن را نشان می‌دهد. مقدار حروف طبق جدول (1) مشخص می‌شود.

خواندن مقادیر خازن های استوانه ای بزرگ (قطبی و غیر قطبی)

به طورکلی مقدار این خازن ها روی آن ها نوشته می‌شود: به عنوان مثال در شکل زیر (a) مقدار ظرفیت خازنی μF47 (میکرو فاراد) و مقدار حداکثر ولتاژی که این خازن تحمل می کند 400 ولت DC است.

همچنین خازن (b) مقدار ظرفیت خازنی 500(پیکوفاراد) و مقدار حداکثر ولتاژ قابل تحمل 500 ولت بوده و تلرانس (میزان تغییر ظرفیت خازن) ± 5٪ است.

در خازن (C) نیز علاوه بر مقادیر ظرفیت و ولتاژ مقدار ضریب دما نیز روی خازن نوشته شده است (40- تا 105+ درجه سانتیگراد)

به خاطر داشته باشید که خازن های قطبی و غیر قطبی، همانندخازن های جریان مستقیم(DC) و جریان متناوب (AC) فقط می‌توانند براساس مشخصاتی که روی آن ها درج شده است استفاده شوند. به عنوان مثال، یک خازن جریان مستقیم نمی‌تواند در منبع جریان متناوب عمل کند و بالعکس.

کدهای رنگی خازن ها

چگونه کدهای رنگی خازن ها را بخوانیم؟ همانطور که قبلا اشاره کردیم مقدار ظرفیت خازن ها را با کدهای رنگی نیز مشخص می‌کنند.این باندهای رنگی (بر روی خازنهای سرامیکی استوانه ای) شکل (b) ،یا نقطه‌ها (بر روی خازن های میکا) شکل (a)، روی سطح خارجی آن ها چاپ می‌شوند.

کدهای رنگ برای خازن های میکای غیر پلاریزه و خازن های پلی استر مانند خازن های سرامیکی و دیسکی یک روش قدیمی (BS-EN 60062) است و از این رو با علامت خازن (استاندارد BS-1852) با کدهای الفبایی جایگزین شده است. اگر هنوز خازن رنگی قدیمی را پیدا کردید، می توانید مقدار خازن سرامیکی را با استفاده از شکل (c) و (d) شناسایی کنید.

مقدار یک خازن با پنج نوار رنگی (یا 5 نقطه) را می توان با استفاده از جدول زیر خواند.

در این جدول سه نوار رنگی اول مقدار خازن، نوار رنگی چهارم به عنوان تلرانس برحسب درصد و نوار پنجم ضریب دما را نشان می دهد.

نوار رنگ اول = اولین عدد مقدار خازن
نوار رنگ دوم = عدد دوم مقدار خازن
نوار رنگ سوم = تعداد صفرها (به عنوان ضریب) با دو رقم اول خازن (به عدد)
نوار رنگ چهارم = تحمل به درصد
نوار رنگ پنجم = ضریب دما

جدول زیر نیز برای خازن های سرامیکی و خازن های کاغذ پیچی شده با میزان ولتاژ، مخصوصاً برای کد رنگ نقطه ای برای خازن های میکا و کاغذ قالبی که کدهای رنگی 4 نواری دارند، استفاده می‌شود.

نکته: * میزان ولتاژ برای خازن های نوع K و برای خازن های کاغذ پیچی شده باید در 10 ضرب کنید.

کد رنگ ولتاژ خازن

نکته: حروف “J”، “K”، “L”، “M” و “N” انواع خازن های زیر را نشان می دهد.

نوع “J” = خازن های تانتالیوم
نوع “K” = خازن های میکا
نوع “L” = خازن های پلی استر و پلی استایرن
نوع “M” = خازن های چهار نوار الکترولیتی
نوع “N” = خازن های سه نوار الکترولیتی

شکل زیر نحوه خواندن کدهای رنگ خازن 5 نوار رنگی را با مثال حل شده 0.047µF (معادل 47000 پیکوفاراد ) نشان‌ میدهد.

شما می توانید با مراجعه به فروشگاه ECA  و شاخه قطعات و تجهیزات الکترونیکی، خازن های مختلف را در شاخه بندی مجزا مشاهده و تهیه کنید.